نورنیوز-گروه اجتماعی: در پی انتشار تحلیلی از سرپرست مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت درباره اثرگذاری پایین واکسیناسیون در ایران و اوج‌گیری تردیدها و سوال‌ها در اینباره، حال تحلیل دیگری بر روی داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد که مرگ و میر در میان گروه‌هایی به طور گسترده واکسینه شده‌اند درموج پنجم به طور معناداری کاهش داشته است.
علیرضا کدیور دانش‌آموختۀ آمار و تحلیلگر داده، در ابتدای این گزارش در مورد چرایی اوج‌گیری همه‌گیری کرونا در ایران با وجود واکسیناسیون نوشته «تاثیر کلان واکسیناسیون در آمار فوت یک کشور تا زمانی که دست کم 40 تا 50 دوز واکسن در هر 100 نفر تزریق نشده باشد به زحمت قابل مشاهده است. اما با تزریق بیشتر واکسن در جمعیت احتمال فوت مبتلایان به صورت چشمگیر کاهش پیدا می‌کند. در ایران تا کنون تنها نصف این عدد یعنی 24 دوز واکسن در هر 100 نفر تزریق شده است.» وی همچنین به بروز سویه دلتا اشاره کرده که موجب سرعت یافتن سرایت و بالا رفتن آمار کشته‌گان شده است.
بنا بر این گزارش در موج‌های اول تا چهارم بیماری در ایران، سنین بالاتر در مرگ و میر سهم بیشتری داشتند، «اما در موج پنجم که بعد شروع واکسیناسیون گروههای مسن‌تر اتفاق افتاده افت قابل توجهی در مرگ و میر گروههای سنی مسن‌تر اتفاق افتاده و الگوی کلی فوت تغییر کرده است (نگاه کنید افت منحنی قرمز نسبت به بقیه).»
در گزارش ذکر شده که «این اختلاف برای سنین 80 سال به بالا نسبت به گروههای بعدی واکسیناسیون مانند 75 تا 79 ساله‌ها بیشتر است که با توجه به تقدم و تاخر زمانی آغاز دریافت واکسن سازگار است.»
این گزارش تحلیلی در ادامه با ذکر تاریخ شروع واکسیناسیون سراسری گروههای سنی نشان می‌دهد که واکسیناسیون (با گروههای سنی بالای 80 سال) در ایران همزمان با موج چهارم شروع شد. و «پس از شروع واکسیناسیون سنین بیشتر 70 سال در اول خرداد 1400، علی رغم جمعیت کمتر این گروههای سنّی نسبت به سایر گروه‌ها به مدت پنجاه روز نوبت تزریق واکسن برای هیچ گروه جدیدی باز نشد. پس از آن در تاریخ 20 تیر 1400 نوبت واکسن گروه سنی 65 تا 69 باز شد و تزریق واکسن برای سایر گروههای سنی از سر گرفته شد.»
بنا بر این تحلیل، «شدت همه‌گیری» بر میزان سهم مرگ و میر تاثیر دارد و وقتی همه‌گیری شدت می‌گیرد سهم مرگ و میر سنین بالاتر بیشتر و وقتی همه‌گیری از شدت می‌افتد سهم ایشان از کل اسناد فوت کم می‌شود. این مسئله نشان می‌دهد که چرا اثر واکسن بر گروههای سنی 75-79 سال به اندازه بالای 80 ساله‌ها نبوده است.
این پژوهش در ادامه به این سوال پاسخ داده که «اگر واکسنی دریافت نشده بود سهم مرگ و میر گروههای سنی در موج پنجم چگونه بود؟»
برای این منظور، گزارش مقدار مورد انتظار مرگ و میر (در صورت عدم دریافت واکسن) و مقدار واقعی مرگ و میر در گروههای سنی تاثیر واکسیناسیون را مقایسه کرده است.
بررسی داده‌های سازمان ثبت احوال نشان می‌دهد نسبت مرگ و میر گروههای سنی بالای 70 سال در هفته دهم و یازدهم پس از شروع تاریخ واکسیناسیون آنان نسبت به مقدار مورد انتظار کاهش معنادار و قابل ملاحظه داشته است. مجموعه مشاهدات انجام شده مانند تغییر توزیع سنی اسناد فوت سازمان ثبت احوال قبل از همه‌گیری، همزان با موج‌های همه‌گیری و بعد از شروع سراسری دریافت واکسن نشان می‌دهد واکسیناسیون ایران در مقیاس کلان کاملا موثر بوده و منجر به کاهش مرگ و میر بیماران شده است. و البته «جان‌های زیادی نیز به دلیل عدم دریافت واکسن از دست رفته‌اند.»
در پایان گزارش بیان می‌کند که «کارایی واکسن در ایران به دلایل مختلف مانند کیفیت زنجیرۀ سرد هنگام نگهداری، انتقال، توزیع و تزریق واکسن در نقاط مختلف کشور می‌تواند از متوسط جهانی کمتر یا بیشتر باشد. بهترین راه برای اطمینان از کارایی واکسن در ایران، انتشار داده‌های خام و دعوت عمومی از تمامی متخصصین و منتقدین برای تحلیل و بررسی آن است.»
به همین‌ترتیب گزارش مذکور از انتشار نادقیق اطلاعات مربوط به کرونا انتقاد کرده و از این جمله به عدم تفکیک داده‌های استان‌‌ها و شهرستان‌ها و نیز اختلاف آمار رسمی فوت کرونای مثبت با آمار واقعی بر اساس مقایسه با کشورهای دیگر اشاره کرده است.