نورنیوز - گروه فرهنگی: پروژه هنری و موسیقایی «دوازده» به آهنگسازی حامد مختارانی، پس از چهار سال پژوهش، طراحی، آهنگسازی تولید و در نخستین گام در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران رونمایی شد. این اثر تلفیقی با محوریت ۱۲ غزل از دیوان شمس مولانا، موسیقی فاخر و هنر تجسمی را در قالبی انسان‌دوستانه و فرهنگی ارایه می‌کند و تلاشی برای احیای آثار فاخر ایرانی در میان نسل جدید است، با حامد مختارانی آهنگساز و مدیر پروژه هنری «دوازده» درباره چگونگی تولید و ارایه این اثر گفت و گو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید.
ایده شکل‌گیری «دوازده»
حامد مختارانی آهنگساز و مدیر پروژه هنری «دوازده» درباره ایده شکل‌گیری این پروژه اظهارداشت: تولید این پروژه صرفاً یک آلبوم موسیقی نیست بلکه نوعی از رسالت فرهنگی، اجتماعی است و چهار سال به طول انجامید.
وی گفت: این پروژه از همان ابتدا در ذهنم به عنوان یک نهضت فرهنگی شکل گرفت. در دهه‌های اخیر، آثار فاخر در موسیقی ایران کمرنگ‌تر شده‌اند و در مقابل، تولیدات بازاری، پاپ و الکترونیک حجم بیشتری از سلیقه عمومی را به خود اختصاص داده‌اند و آثار فاخر کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
مختارانی افزود: نسل‌های جدید، از جمله نسل Z، نیازمند پیوند دوباره با فرهنگ و عرفان ایرانی هستند؛ بنابراین تصمیم گرفتم از حالت انتقاد خارج شده و کاری در عمل انجام دهم؛ پروژه‌ای که هم هنری و هم فرهنگی باشد.
این آهنگساز بیان کرد: برای اجرای این ایده، گفت و گویی با استاد نصرالله مدقالچی از سرشناس‌ترین صداپیشه‌ها و دوبلورهای تاریخ معاصر داشتم که صدایش از نظر طنین و حس، با صدای مولانا نزدیکی عمیقی دارد، در این پروژه، ۱۲ غزل از دیوان شمس با ساختاری مفهومی انتخاب شده که از لحظه زایش و تولد روح تا اوج رهایی و فنا پیش می‌رود. انتخاب اشعار برعهده سیدحسن امین و به تصحیح محمدرضا شفیعی‌کدکنی بوده است که اشعار توسط مدقالچی دکلمه می‌شود.
وی اظهارداشت: ما نخواستیم غزلیات را صرفاً به ترتیب عددی انتخاب کنیم بلکه مفاهیم درونی و سیر تکامل عرفانی را مد نظر قرار دادیم؛ به نحوی که از نخستین شعر تا آخرین، در ذهن مخاطب نوعی مسیر معنوی شکل گیرد. ضبط اثر با نظارت همزمان ادبی و موسیقایی صورت گرفته تا کلام، معنا و موسیقی در هماهنگی کامل منتشر شوند.
مختارانی گفت: «دولت عشق»، «رومی رُخ»، «نگار»، «تا کجا؟»، «هفت گردون»، «بی‌تو به سر نمی‌شود»، «پنهان و پیدا»، «رستخیز»، «خمار جان»، «خاقان»، «آفتاب» و «تنها مرا رها کن» از قطعه‌های آلبوم «دوازده» هستند که محمد طلعتی میکس و مستر آن را برعهده داشته است.
بهره‌مندی از سازهای ایرانی و کلاسیک
این آهنگساز درباره ویژگی‌های موسیقایی آلبوم «دوازده» اظهارداشت: آثار ارکسترال در سال‌های اخیر در فضای موسیقی ایران اقبال کمتری داشته‌اند. به دنبال زبانی بودم که برای مخاطب جهانی هم قابل فهم باشد؛ براین اساس در این اثر از ترکیب ساز سنتی و ایرانی «نی» و ساز کلاسیک «پیانو» بهره بردیم که برای نخستین بار با چنین رویکردی در فضای موسیقی ایران تجربه می‌شود؛ تم جدیدی که به موسیقی فیلم شباهت دارد و روایتی براساس آن طراحی شد.
وی گفت: هدف از ترکیب ساز نی و پیانو در پروژه، این بود که اثر، زبانی بین‌المللی پیدا کند؛ موسیقی‌ای تلفیقی و اینسترومنتال که میان شرق و غرب حرکت کند و مولانا را به عنوان یک شخصیت جهانی معرفی کند. نوازنده پیانو این اثر، رسول کرچی از دانش‌آموختگان دانشگاه هنر و کنسرواتوار چایکوفسکی و نوازنده بسیار خوب پیانوی کلاسیک است.
مختارانی افزود: همچنین یکی دیگر از اهدافم برای بهره‌مندی از ساز نی، ارتقای شأن این ساز در سطح اجتماعی و جهانی است؛ در تلاش هستم ساز نی را از قالب استفاده اجتماعی در مراسم غم و اندوه خارج کنم و جایگاه اجتماعی تازه‌ای برایش بسازم. این ساز با پیشینه عمیق عرفانی، ظرفیت جهانی دارد. در آیین رونمایی آلبوم «دوازده» در مجموعه فرهنگی هنری نیاوران برای نخستین بار صدای نی در قالبی لوکس و مجلل شنیده شد و این آغاز حرکتی برای بازتعریف جایگاه فرهنگی آن در ایران و جهان است.
وی آلبوم «دوازده» را نه تنها یک پروژه موسیقایی بلکه یک حرکت فرهنگی و انسان‌دوستانه عنوان کرد و گفت: از ابتدا تصمیم گرفتیم تمام عواید فروش اثر را برای کودکان بیمار اختصاص دهیم؛ آلبوم «دوازده» به صورت دیجیتالی منتشر شده و فروش آن از طریق پلتفرم‌های آنلاین مستقیماً به حساب مؤسسه خیریه کهریزک واریز می‌شود.
آثار تصویری و خوشنویسی؛ تبدیل صدا به تصویر
مدیر پروژه هنری «دوازده» بیان کرد: علاوه بر موسیقی، در حوزه خوشنویسی نیز فعال هستم و در کنار انتشار آلبوم، مجموعه‌ای از ۱۲ اثر خوشنویسی با ابعاد بزرگ (۲×۱.۳ متر) خلق کردم که متن هر اثر براساس یکی از غزل‌های آلبوم شکل گرفته است، این مجموعه آثار خوشنویسی ۲۵ مهر تا ۲ آبان در مجموعه فرهنگی هنری نیاوران به نمایش گذاشته شد و پس از رویداد کاخ نیاوران، به صورت کامل در یک حراج برای ۳۴۰۰ توانخواه خیریه کهریزک به فروش خواهد رسید.
مختارانی اظهارداشت: در این آثار قصد داشتم حرکت قلم و فرم حروف، به لحاظ ضرباهنگ و ریتم، از حیات موسیقایی شعر تأثیر بگیرد. هر اثر بازتاب بصری یکی از قطعه‌های موسیقی است؛ یعنی صدا به تصویر تبدیل شده است، در تمام آثار خوشنویسی، نماد شمس به عنوان عنصر محوری در بطن شعر و فرم حرکتی خطوط حضور دارد.
حامد مختارانی آهنگساز و مدیر پروژه هنری «دوازده»
اجرای تصویری در اماکن تاریخی؛ از نیاوران تا شمس‌العماره
طراح پروژه هنری «دوازده» در ادامه گفت: برای هر قطعه از آلبوم یک پرفورمنس تصویری طراحی شده است؛ نوعی روایت بصری از خوشنویسی و موسیقی که مانند موزیک ویدئو اجرا و ضبط شده است.
وی افزود: در فضای امروز که مخاطبان، بیشتر به آثار تصویری گرایش دارند، موسیقی تنها کافی نیست. مردم نیاز دارند ببینند و لمس کنند. به همین خاطر، برای هفت تابلو از مجموعه، اجراهایی در مکان‌ها و بناهای تاریخی همچون عمارت بادگیر، شمس‌العماره در کاخ گلستان، کوشک احمدشاهی و صاحبقرانیه در مجموعه نیاوران، مجموعه سعدآباد و برج میلاد، با تلفیقی از تهران قدیم و تهران جدید فیلمبرداری شد و به صورت موزیک‌ویدئوی هنری و NFT آماده ارائه در نمایشگاه‌های بین‌المللی است.
مختارانی بیان کرد: هدف از این فعالیت‌ها، ارتقای سطح فرهنگی و هنری و ایجاد ارتباط جهانی است، به طوری که آثار به صورت بین‌المللی قابل درک و پذیرش باشند. همه مراحل تولید پروژه بدون حمایت مالی و صرفاً با همراهی اساتید و هنرمندان پیش رفت. ساختار خیریه و هدف فرهنگی آن باعث شد مجموعه‌های تاریخی کشور همچون مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران برای همکاری در اجرا و نمایش همراه شوند.
مدیر پروژه هنری «دوازده» اظهارداشت: همچنین در قالب این پروژه، مستندی با عنوان «هر کسی از ظن خود شد یار من» ساخته است که در آن با ۲۷ نفر از مفاخر، هنرمندان و شخصیت‌های ایران همچون محمدباقر آقامیری، آیدین آغداشلو، اکبر مانوسی، حسین فخیمی، نادر کریمیان سردشتی و ایرج راد با موضوع مولانا و جایگاه او در فرهنگ معاصر گفت و گو شده است.
تور فرهنگی آلبوم «دوازده»
مختارانی با اشاره به تور فرهنگی پروژه هنری «دوازده» گفت: برنامه‌های این پروژه همچون اجرای پرفورمنس و نمایش آثار پس از مجموعه نیاوران، در مجموعه سعدآباد، کاخ گلستان، موزه هنرهای معاصر، هتل پارسیان استقلال و برج میلاد ادامه دارد. همچنین در نظر داریم تور داخلی در شهرهای بزرگ از جمله اصفهان، شیراز، تبریز و خوی (مقبره شمس) برگزار کنیم و پس از آن، اجرای بین‌المللی در شهرهای قونیه، استانبول و چند کشور اروپایی داشته باشیم.
پروژه‌های آینده؛ «هفت» و «هشت» برای سعدی و حافظ
مدیر پروژه هنری «دوازده» از دو پروژه در دست تولید با نام‌های «هفت» و «هشت» نیز خبر داد که بر پایه اشعار سعدی و حافظ طراحی شده‌اند.
وی افزود: هر دو اثر چندزبانه خواهند بود. استاد مدقالچی خوانش فارسی، داریوش مودبیان خوانش فرانسوی و پروفسور مانوسی خوانش انگلیسی را انجام داده‌اند، همیشه سعی کردم از عالی‌ترین هنرمندان و مفاخر برای آثار بهرمند باشم تا اثر در بالاترین سطح فرهنگی و هنری عرضه شود. این پروژه‌ها پس از پایان تور «دوازده» منتشر خواهند شد.
مختارانی بیان کرد: تمام این تلاش‌ها برایم یک آرزوی شخصی دارد؛ اینکه تا وقتی هستم، بتوانم یک حرکت فرهنگی و ماندگار خلق کنم که از من بماند و برای مردم ایران مفید باشد.
ایرنا