نورنیوز-گروه بین الملل: «یسری ابوشادی» بازرس ارشد سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با یک رسانه مصری درباره توافق اخیر بین ایران و آژانس در قاهره صحبت کرد.
ابوشادی در پاسخ به مجری شبکه القاهره درباره اینکه «نظر شما درباره توافق ایران و آژانس چیست و تلاش‌های مصر در کاهش تنش‌های منطقه‌ای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟»، گفت: ابتدا از تلاش‌های مصر که واقعاً غافلگیرکننده بود، تقدیر می‌کنم. با وجود اینکه من مسائل ایران را با دقت دنبال می‌کنم، تصور نمی‌کردم قاهره میزبان «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس و همچنین «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران باشد. این واقعاً شگفت‌آور بود.
او با بیان اینکه مصر به ۲ دلیل نقش میانجیگری را ایفا کرد، گفت: دلیل اول اینکه ایران کشوری محوری در خاورمیانه است و تأثیرات بزرگی در منطقه دارد و دلیل دوم اینکه مصر عضو شورای حکام آژانس است و به نمایندگی از کشورهای در حال توسعه نقش مهمی ایفا می‌کند.
بازرس سابق آژانس در ادامه گفت: نقش مصر در این توافق بسیار کلیدی بود. شگفتی اصلی این بود که گروسی به مصر آمد و این توافق را امضا کرد. او پذیرفت که روش جدید پیشنهادی ایران برای بازرسی‌ها مورد قبول آژانس است. این روش در واقع چیزی نیست جز اجرای دقیق همان تعهداتی که آژانس از هر کشور عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) انتظار دارد.
بازرسی‌ها از ایران بیش از حد سخت‌گیرانه بوده است
ابوشادی تصریح کرد: در سال‌های اخیر، بازرسی‌ها از ایران بیش از حد سخت‌گیرانه بوده، به‌طوری‌که ۲۰ درصد از کل بازرسی‌های آژانس در جهان صرف ایران شده، در حالی که ایران تنها ۲ درصد از تأسیسات هسته‌ای جهان را دارد. این نشان‌دهنده اغراق بیش از حد در مورد ایران است.
او در پاسخ به این سوال که «این توافق تا چه حد گامی برای کاهش تنش بین ایران و آژانس و ازسرگیری همکاری پایدار است؟»، گفت: بزودی کنفرانس عمومی آژانس برگزار می‌شود و من هم در آن شرکت خواهم کرد. این کنفرانس مسائل زیادی را مشخص خواهد کرد. ایران همچنین شکایتی علیه اسرائیل مطرح کرده و احتمالاً پیشنهادی برای صدور قطعنامه‌ای ارائه خواهد داد که به احتمال زیاد به نفع ایران خواهد بود، زیرا اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای تحت نظارت آژانس حمله کرده‌اند که نقض تمامی قراردادها و معاهدات است.
این بازرس سابق آژانس در ادامه گفت: ایران در توافق قاهره شرطی گذاشت که شاید در رسانه‌ها خیلی پررنگ نشد. ایران پذیرفت بازرسان آژانس به تأسیسات اعلام‌شده بازگردند، اما به شرطی که مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی فعال نشود. اگر این اتفاق نیفتد، ایران تهدید کرده که توافق را اجرا نخواهد کرد. باید منتظر بمانیم و ببینیم آیا این کشورها تحریم‌ها را فعال می‌کنند یا خیر.
اسرائیل بهانه می‌آورد که چون ان‌پی‌تی را امضا نکرده، تعهدی ندارد
ابوشادی در پاسخ به این پرسش که «شما به‌عنوان بازرس ارشد سابق آژانس، چرا این نهاد به اسرائیل اجازه داده سلاح هسته‌ای داشته باشد، اما با ایران این‌گونه مذاکره و بازرسی می‌کند؟»، گفت: استدلال قدیمی این است که اسرائیل معاهده ان‌پی‌تی را امضا نکرده است. متأسفانه ان‌پی‌تی که از سال ۱۹۷۰ اجرایی شد، دو نقص بزرگ داشت: برای پنج قدرت بزرگ (دارای حق وتو و سلاح هسته‌ای) جدول زمانی برای خلع سلاح هسته‌ای تعیین نکرد و تا امروز آن‌ها هزاران سلاح هسته‌ای دارند و اینکه این معاهده همه کشورهای جهان را ملزم به امضا نکرد و فقط چهار کشور آن را امضا نکردند؛ اسرائیل، هند، پاکستان و کره شمالی.
او در ادامه گفت: اسرائیل همیشه بهانه می‌آورد که چون ان‌پی‌تی را امضا نکرده، تعهدی ندارد. در حالی که عراق به دلیل نقض این معاهده نابود شد، اما اسرائیل که هر روز آن را نقض می‌کند و صدها سلاح هسته‌ای دارد، مورد انتقاد قرار نمی‌گیرد. این به دلیل لابی صهیونیستی در کشورهای غربی است که از اسرائیل حمایت می‌کنند. حتی اخیراً ۱۰ کشور (طی رأی‌گیری در مجمع عمومی سازمان ملل) با تشکیل دولت فلسطینی مخالفت کردند.
بازرس سابق آژانس با بیان اینکه «کشورهای عربی باید هوشیار باشند»، گفت: آیا باید به ان‌پی‌تی پایبند بمانند، در حالی که امنیت ملی‌شان هر روز تهدید می‌شود؟ وزیر اسرائیلی اخیراً گفته بود که می‌توانستند در غزه از بمب هسته‌ای استفاده کنند. ایران و حتی مصر در گذشته با تهدیدات هسته‌ای اسرائیل مواجه بوده‌اند. کشورهای عربی باید موضع واحدی اتخاذ کنند و اگر اسرائیل حسن‌نیت نشان ندهد و ان‌پی‌تی را امضا نکند، کشورهای عربی نباید خود را ملزم به ادامه این معاهده بدانند.
اسرائیل نمی‌تواند به‌راحتی دوباره به ایران حمله کند
ابوشادی در پاسخ به این سوال که «نظر شما درباره واکنش اسرائیل به این تحولات و آینده مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران، از جمله احتمال ازسرگیری مذاکرات بین ایران و آمریکا چیست؟»، گفت: ابتدا باید بدانیم که اسرائیل ضرباتی به ایران زد، اما ایران هم ضربات دردناکی به اسرائیل وارد کرده است. ایران توانایی پاسخگویی دارد. اسرائیل نمی‌تواند به‌راحتی دوباره به ایران حمله کند، چون ایران اکنون اقدامات پیشگیرانه را اتخاذ کرده است.
او در پایان گفت: اسرائیل با توافق اخیر ایران و آژانس چندان موافق نبود، اما در این مورد قدرتی ندارد. درباره مذاکرات ایران و آمریکا، اگر مکانیسم ماشه تا ۲۷ یا ۲۸ سپتامبر فعال نشود، احتمال ازسرگیری مذاکرات و بازرسی‌ها وجود دارد. اما اگر سه کشور اروپایی بر فعال‌سازی تحریم‌ها اصرار کنند، همه‌چیز به حالت قبل بازمی‌گردد.