نورنیوز- گروه سیاسی: روز خبرنگار امسال، روز پررونقی بود؛ دست‌کم از جهت تبریکات اهالی قدرت و سیاست. غیر از مقامات و مسئولان، شخص رئیس‌جمهور هم پیام پرمحتوا و مفصلی منتشر کرد؛ و هم از دو رسانه‌ی کلان خبری کشور بازدید کرد و با خبرنگاران آنها گفت و گو داشت: شبکه خبر صدا و سیما و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا).
مسعود پزشکیان در پیام تبریک خود، از خبرنگاران با عنوان پرافتخار «فرماندهان خط مقدم دفاع از حقیقت» یاد کرد و جمله‌ای ماندگار درباب وظیفه امروزشان گفت:« وطن ما امروز بیش از هر زمان، به «صراحت صادقانه»، «پایداری عزتمندانه» و «دفاع بی‌تزلزل» نیاز دارد. دفاع از ایران فقط در میدان جنگ نیست؛ گاهی در یک تیتر درست، یک گزارش دقیق یا ایستادن در برابر تحریف و ناامیدسازی هم معنا پیدا می‌کند.»
او در بازدید خود از دو نهاد بزرگ خبری هم، بر ضرورت پرهیز رسانه‌ها از بزرگ‌نمایی عیب‌ها و تبدیل آنها به شکاف‌های اجتماعی تأکید کرد و خواستار تمرکز بر جنبه‌های مثبت، مشترک و قابل اعتماد شد. چیزی که هم در پیام پزشکیان و هم در دیدارهایش از ایرنا و شبکه خبر مشترک است ستایش امید و سرزنش ناامیدسازی است. سخنان او فراتر از یک توصیه اخلاقی یا ملاحظه سیاسی، بیانگر یک نیاز عمیق و فوری در فضای رسانه‌ای کشور است: خبرنگاری امید.
خبرنگاری امید چیست و چرا مهم است؟
خبرنگاری امید به معنای چشم‌پوشی از مشکلات یا زیباسازی واقعیت نیست. بلکه نوعی رویکرد حرفه‌ای است که در آن خبرنگار و رسانه، ضمن بیان شفاف واقعیت‌ها، راهکارها، ظرفیت‌ها و نقاط اتصال جامعه را نیز برجسته می‌کنند. این سبک، در برابر دو افراط مخرب می‌ایستد: خبرنگاری بحران‌زیست، که صرفاً بر منفی‌ترین وجوه تمرکز می‌کند و تصویری تاریک و بی‌راه‌حل از جامعه می‌سازد؛ و خبرنگاری تبلیغاتی که واقعیت‌های تلخ را انکار یا سانسور می‌کند و اعتماد عمومی را از بین می‌برد.
در خبرنگاری امید، کشف و روایت ظرفیت‌های انسانی، اجتماعی و اقتصادی کشور به همان اندازه اهمیت دارد که افشای کاستی‌ها و فسادها. این نوع خبرنگاری، امید را نه به عنوان یک حس مبهم شاعرانه و تخیلی، بلکه به‌مثابه یک سرمایه اجتماعی ضروری و عینی برای پیشرفت ملی می‌فهمد.
در علوم اجتماعی، امید به عنوان یکی از ارکان «تاب‌آوری جمعی» شناخته می‌شود. جامعه‌ای که امید خود را از دست بدهد، در برابر بحران‌ها شکننده‌تر می‌شود و حتی توان بهره‌گیری از فرصت‌ها را ندارد. رسانه‌ها، با برجسته‌سازی داستان‌های موفقیت، نمونه‌های اصلاح و تجربه‌های مثبت، می‌توانند نقشی کلیدی در بازتولید این سرمایه ایفا کنند.
تجربه کشورهایی که در شرایط سخت سیاسی، اقتصادی یا حتی جنگ، توانسته‌اند مسیر بازسازی و توسعه را طی کنند، نشان می‌دهد که حفظ روحیه امید و همبستگی از طریق رسانه‌های مسئولیت‌پذیر یکی از عوامل اصلی عبور از بحران بوده است. ژاپن پس از جنگ جهانی دوم، کره‌جنوبی در دهه‌های پرچالش ۶۰ و ۷۰، و حتی برخی کشورهای آمریکای لاتین در مسیر گذار دموکراتیک، نمونه‌هایی هستند که رسانه‌های امیدبخش در آنها توانسته‌اند با روایت آینده‌ای ممکن، نیروی اجتماعی را حول منافع ملی و مصالح مردم بسیج کنند.
رسانه‌ها در مسیر کاهش شکاف‌ها
سخنان پزشکیان درباره پرهیز از بزرگ‌نمایی عیب‌ها، در واقع به خطر رسانه‌ای‌سازی شکاف‌ها اشاره دارد. هر جامعه‌ای اختلاف‌نظر، ضعف و ناکامی دارد، اما زمانی که این موارد بدون زمینه‌سازی، بدون تبیین و بدون ارائه راه‌حل، به‌صورت پررنگ و پی‌درپی برجسته شوند، در ذهن مردم به عنوان تصویر غالب از واقعیت جا می‌افتند. چنین روندی، علاوه بر کاهش اعتماد، به شکل‌گیری دوگانه‌های تند اجتماعی دامن می‌زند.
خبرنگاری امید، با تمرکز بر نقاط مشترک و ارزش‌های قابل اعتماد، می‌تواند فضای گفت‌وگوی سازنده را تقویت کرده و از قطبی‌سازی غیرضروری جلوگیری کند. این به معنای نادیده گرفتن مشکلات نیست، بلکه به معنای کاستن از بار تخریبی اخبار و تبدیل آنها به محرک اصلاح و همکاری ملی است.
در شرایطی که اقتصاد ایران با چالش‌های جدی روبه‌روست، شکاف‌های سیاسی و اجتماعی به‌طور بالقوه می‌توانند به بحران‌های واقعی بدل شوند. در چنین فضایی، خبرنگاری امید نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت ملی است. رسانه‌ها باید از یک‌سو در نقش ناظر و منتقد قدرت باقی بمانند، و از سوی دیگر، امید را به عنوان اکسیژن جامعه حفظ کنند. این تعادلی دشوار، اما حیاتی است.
چنانچه رسانه‌ها از این مسیر فاصله بگیرند، میدان روایت کشور به دست شبکه‌های بی‌مسئولیت یا بدخواه خواهد افتاد؛ شبکه‌هایی که یا به‌طور افراطی منفی‌گرا هستند یا با بی‌اعتنایی به حقیقت، صرفاً به تبلیغات می‌پردازند. در هر دو حالت، جامعه قربانی خواهد شد.
روزنامه‌نگاری امید یعنی روایت واقعیت با همه پیچیدگی‌هایش، اما با چشم‌اندازی روشن و قابل دستیابی. این سبک، هم نقد می‌کند و هم راه نشان می‌دهد؛ هم درد را بازگو می‌کند و هم درمان را. امروز که کشور بیش از هر زمان دیگر به ترمیم اعتماد، تقویت همبستگی و بسیج ظرفیت‌های داخلی نیاز دارد، رسانه‌ها باید خود را متعهد به این رسالت بدانند. به تعبیر پزشکیان، تمرکز بر جنبه‌های مثبت و مشترک، نه از سر خوش‌بینی خام، بلکه به‌عنوان بخشی از یک راهبرد ملی برای بقا و پیشرفت است. روزنامه‌نگاری امید، نه فقط یک سبک، که یک مسئولیت تاریخی برای خبرنگاران و رسانه‌های ایران است.
نورنیوز