نورنیوز – گروه بین الملل: دونالد ترامپ، که در سال ۲۰۱۸ در دوره اول ریاست جمهوری خود از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ بین تهران و قدرت های جهانی موسوم به برجام خارج شد، تهدید کرده است که در صورت عدم دستیابی سریع جمهوری اسلامی ایران به توافق جدیدی که مانع از توسعه سلاح هسته ای توسط این کشور شود، به ایران حمله خواهد کرد.
به گفته مقامات آمریکایی، مذاکرات غیرمستقیم چهار ساعته بین ایالات متحده و ایران در رم در روز شنبه، با میانجی گری عمان، پیشرفت قابل توجهی داشته است. قرار است مذاکرات فنی بیشتری این هفته در ژنو انجام شود و پس از آن، یک نشست دیپلماتیک سطح بالای دیگر آخر هفته آینده در عمان برگزار شود.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، که در قلب مذاکرات رم حضور داشت، خواهان دستیابی به توافق ظرف ۶۰ روز است، اما به احتمال زیاد با مقاومت [ آقای ] عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روبرو خواهد شد که معتقد است سطح بی اعتمادی و ماهیت فنی مذاکرات، چنین توافق سریعی را بعید می سازد.
دو موضوع دلهره آور در خصوص ذخیره سازی یا نابودی ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص بالای ایران و تضمین های خارجی است که در صورت نقض توافق توسط ایالات متحده برای لغو تحریم های اقتصادی در ازای قرار دادن برنامه هسته ای غیرنظامی ایران تحت نظارت خارجی بازرسان سازمان ملل، آژانس بین المللی انرژی اتمی، می توان به ایران ارائه داد. ایران خواهان دریافت تضمینی در خصوص عواقب خروج یا نقض توافق دیگری توسط ایالات متحده است.
جمهوری اسلامی ایران خواستار این است که ذخایر اورانیوم خود را در داخل کشور نگه دارد، اما ایالات متحده آمریکا این امر را رد می کند و یا نابودی ذخایر یا انتقال آن ها به یک کشور ثالث، مانند روسیه، را خواهان است .
ایران معتقد است که تضمین هایی دریافت کرده است مبنی بر این که هدف ایالات متحده، برچیدن کامل برنامه هسته ای اش نیست. ظاهراً پیش از مذاکرات رم، استیو ویتکاف در سخنانی که باعث سردرگمی در ایران و ایالات متحده شد، در رسانه های اجتماعی چنین هدفی را تأیید کرده بود و باعث ایجاد سردرگمی در ایران شد، اما در رم این تصور را ایجاد کرد که این نقطه نظرات به طور عمده یک پیام سیاسی داخلی بوده است.
محمد امرسی، عضو هیئت مشاوره در مرکز ویلسون، یک اندیشکده مستقر در واشنگتن خاطر نشان کرد که «از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، پیام های متناقضی در رسانه های اجتماعی و مصاحبه ها در مورد تمایل ایالات متحده به حذف کامل برنامه هسته ای آن ها وجود داشته است و این اصلاً چیزی نبوده که [ آقای ] عراقچی با آن موافقت کرده باشد، بنابراین اولین تضمین این بود که هیچ گسترشی در اهداف ایالات متحده حاصل نشده است. اگر او این تضمین را دریافت نمی کرد، احتمالاً کل مذاکرات به بن بست می رسید و بلافاصله پایان می یافت .»
در مورد تضمین ها جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که تنها توافق مطمئن، معاهده ای است که توسط کنگره ایالات متحده امضا شده باشد، اما به [ آقای ] عراقچی گفته شده که با توجه به قدرت نظرات طرفدار رژیم صهیونیستی در آن جا (کنگره )، حدس و گمانی وجود ندارد که آیا ترامپ می تواند چنین توافقی را از طریق کنگره به دست آورد یا خیر.
گزینه دیگر، پذیرش تعهد از سوی ایالات‌متحده مبنی بر جبران خسارات وارده به تهران در صورت خروج واشنگتن از توافق است. پیش‌تر، ایرانی‌ها ایده جریمه مالی را مطرح کرده بودند، اما فقدان یک سازوکار اجرایی در غیاب یک معاهده، همچنان به‌عنوان یک چالش اساسی مطرح است. گزینه سوم در صورت نقض تعهدات از سوی ایالات‌متحده این است که به روسیه این قدرت و اختیار داده شود تا ذخایر اورانیوم غنی‌شده تحویل داده شده را به تهران بازگرداند و اطمینان حاصل شود که ایران به دلیل عدم انطباق مجازات نخواهد شد.
چنین ترتیب و سازوکاری به طور بالقوه می‌تواند نقش محوری و تعیین‌کننده‌ای برای روسیه در معادلات آتی و روابط میان ایالات‌متحده و ایران ایجاد نماید و احتمالاً منجر به انزوا و کنار گذاشته شدن آلمان، فرانسه و بریتانیا، به‌عنوان ضامنان فعلی توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ گردد. نکته قابل توجه آن است که نه ایران و نه ایالات‌متحده نمی‌خواهند نقش عمده‌ای برای سازمان ملل در آینده قائل باشند.
شهر رم از سوی برخی ناظران به‌عنوان بستر و محل مهمی برای برگزاری مذاکرات تلقی می‌گردید، زیرا در صورت بروز هرگونه اختلال یا شکست در روند مذاکرات، جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، به واسطه روابط نزدیک و خوب با ترامپ، از ظرفیت و موقعیت مناسبی برای احیای مذاکرات و انجام عملیات نجات برخوردار بود. بااین‌حال، پیشنهاد اولیه و آزمایشی برای ملاقات میان [جناب آقای] عراقچی و جی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا که در آن زمان در رم حضور داشت، به‌عنوان اقدامی زودهنگام تلقی شد.
نوعی فشار مضاعف بر ویتکاف و ترامپ برای دستیابی به پیشرفت ملموس در یکی از سه پرونده مذاکراتی مهم که در آن دخیل هستند – شامل مذاکرات ایران، منازعه حماس و رژیم صهیونیستی و بحران روسیه و اوکراین - وجود دارد. در این راستا یک منبع آگاه گفت: «صرف نظر از هرگونه دیدگاه در مورد ایران، آن‌ها بازیگران منطقی هستند و احتمال بیشتری وجود دارد که به یک توافق دست یابند.»
موقعیت و موضع مذاکره ایران پیش از مذاکرات با سفر وزیر دفاع عربستان سعودی به تهران برای دیدار با رهبر معظم انقلاب، [حضرت] آیت‌الله علی خامنه‌ای، تقویت شد. هدف اصلی این سفر، ارسال پیامی روشن از همبستگی و تأکید بر مخالفت و عدم مشارکت ریاض با هرگونه اقدام نظامی مشترک از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران بود.
وزارت امور خارجه عمان هدف از این مذاکرات را دستیابی به «توافقنامه‌ای منصفانه، پایدار و الزام‌آور»... با هدف تضمین عاری بودن کامل ایران از سلاح‌های هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، ضمن حفظ حق مشروع این کشور در توسعه فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز عنوان نمود.