اولیانوف: جایگزینی برای برجام وجود ندارد

 نورنیوز - گروه بین‌الملل : سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین با اشاره به توقف روند مذاکرات رفع تحریم‌ها در نتیجه کارشکنی غرب، تأکید کرد که این توافق همچنان مبنای هرگونه گفت‌وگوی جدید خواهد بود و هیچ جایگزین مشخصی برای آن وجود ندارد.

میخائیل اولیانوف در گفت‌وگو با نشریه «ایزوستیا» روسیه بیان داشت: در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ مذاکرات فشرده‌ای برای احیای توافق هسته‌ای در وین برگزار شد. دقیقاً سه سال پیش، این مذاکرات به مرحله پایانی رسید و تمامی شرایط برای اجرای توافق فراهم بود. در صورت اجرای توافق، برنامه هسته‌ای ایران به پارامترهای اولیه خود بر اساس توافق ۲۰۱۵ بازمی‌گشت و تحریم‌های غیرقانونی علیه تهران لغو می‌شد. در آن صورت، برجام همچنان نقش کلیدی و غیرقابل‌انکاری ایفا می‌کرد. اما این اتفاق نیفتاد. طرف‌های غربی با بی‌احتیاطی، مذاکرات را در حالی که تنها چند گام پایانی باقی مانده بود، متوقف کردند.

وی افزود: اکنون، پس از سه سال، شرایط تغییر کرده است. برجام همچنان در وضعیت نیمه‌تعلیق قرار دارد و علاوه بر این، تاریخ انقضای آن (قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد) در ۱۸ اکتبر سال جاری (۲۰۲۵) فرا می‌رسد. در حال حاضر، جایگزینی برای این توافق وجود ندارد. بنابراین، احتمالاً بحث بر سر یک توافق اصلاح‌شده مطرح خواهد شد، البته اگر طرف‌های ذینفع به اجماع برسند که چنین توافقی ضروری است. با این حال، در هر سناریویی، برجام نقطه آغاز هرگونه مذاکره جدید خواهد بود.

او در پاسخ سئوالی درباره گزارش‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران و برجام گفت که این موضوع بسیار حساسی است و ترجیح می‌دهد از اظهارنظر قطعی درباره ادعاهای رافائل گروسی پیرامون برجام پرهیز کند.

دیپلمات روس بیان داشت:  گزارش‌های اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که در ۴ و ۵ مارس در شورای حکام مورد بررسی قرار گرفت، تصویری نسبتاً نگران‌کننده ارائه می‌دهد. اما از نظر ما، دلیلی برای نگرانی بیش از حد وجود ندارد. در ماه‌های اخیر هیچ اتفاقی نیفتاده است که ارزیابی‌های اغراق‌آمیز و هشداردهنده را توجیه کند.

وی تصریح کرد: ایران همچنان توافقنامه پادمان با آژانس را به‌درستی اجرا می‌کند و همچنان کشوری است که بیشترین میزان بازرسی‌های آژانس را تجربه کرده است.

سفیر روسیه با بیان اینکه ایران و آژانس بارها بر تمایل خود به ادامه گفت‌وگو و تقویت همکاری‌ها تأکید کرده‌اند، افزود: اما همواره عواملی مانع این روند شده‌اند. معمولاً این موانع ناشی از مواضع طرف‌های غربی در برجام است. به‌عنوان نمونه، در نوامبر ۲۰۲۴، آنها با استفاده از اکثریت آرا در شورای حکام، قطعنامه‌ای ضدایرانی را تصویب کردند. در نتیجه، توافقاتی که مدت کوتاهی پیش از آن در جریان سفر گروسی به ایران حاصل شده بود، تا حد زیادی تضعیف شد. در مجموع، همکاری میان ایران و آژانس ادامه دارد، هرچند انتظار می‌رود که این همکاری به سطح مطلوب‌تری برسد.

اولیانوف در پاسخ به سئوالی درباره دیدگاه روسیه نسبت به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون افزایش ذخایر اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد در ایران و اینکه آیا مسکو این موضوع را تهدیدی برای نظام منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای می‌داند، گفت: به نظر می‌رسد که این اقدام پاسخی از سوی تهران به قطعنامه ضدایرانی شورای حکام باشد که در نوامبر ۲۰۲۴ تصویب شد. اما این افزایش ذخایر را نمی‌توان بحرانی تلقی کرد، زیرا روند تولید همچنان تحت نظارت مؤثر آژانس قرار دارد.

وی افزود: ما تهدیدی برای نظام منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در غنی‌سازی اورانیوم نمی‌بینیم، بلکه مشکل اصلی را در ناتوانی طرف‌های اصلی در یافتن زبانی مشترک و گذر از «دیپلماسی میکروفونی» به دیپلماسی واقعی می‌دانیم.

سفیر روسیه با بیان اینکه وضعیت مبهم کنونی پیرامون برجام، خطر تشدید تنش‌های غیرقابل‌کنترل را در پی دارد، افزود: ما بهترین راه‌حل را بازگرداندن بازیگران اصلی به میز مذاکره می‌دانیم. اما برای این منظور، ضروری است که دولت جدید آمریکا ابتدا مواضع خود را مشخص کند و آمادگی خود را برای مشارکت در روند مذاکرات نشان دهد.

 برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران همواره تحت فشارهای سیاسی و اتهامات بی‌اساس غرب قرار داشته است. پیش از برجام، کشورهای غربی با امنیتی‌سازی این موضوع، تلاش کردند با ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران اقدام کنند، اما بسته شدن پرونده «ابعاد احتمالی نظامی» (PMD) در سال ۱۳۹۴، این بهانه را از میان برداشت.

ایران پس از امضای برجام به تمامی تعهدات خود پایبند ماند، اما آمریکا در سال ۱۳۹۷ به‌ طور یکجانبه از توافق خارج شد و اروپا نیز نتوانست تعهدات خود را اجرا کند. در نتیجه، ایران در چارچوب حقوق برجامی خود، گام‌هایی در کاهش تعهدات برداشت. مذاکرات احیای برجام نیز به دلیل تعلل و زیاده‌خواهی‌های غرب به نتیجه نرسید.

با وجود این، ایران همچنان به تعامل دیپلماتیک و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده و تأکید کرده است که در صورت بازگشت طرف‌های مقابل به تعهدات خود، آماده احیای توافق است. مذاکرات اخیر با تروئیکای اروپایی در ژنو نیز نشان‌دهنده تمایل تهران به حل‌وفصل موضوع از طریق دیپلماسی، مشروط به ارائه ضمانت‌های واقعی برای رفع تحریم‌هاست.

ایران بارها تأکید کرده است که مسیر دیپلماسی تنها در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود که طرف‌های غربی اراده واقعی برای عمل به تعهدات خود داشته باشند و از فشارهای یکجانبه دست بردارند. مقام‌های جمهوری اسلامی تصریح دارند که برای دستیابی به توافقی پایدار و قابل اعتماد که تحریم‌ها را به‌صورت تضمین‌شده لغو کند و مانع از سوءاستفاده در آینده شود، آمادگی دارند.