نورنیوز-گروه بین الملل: قرارداد ما با روسیه به سال ۱۳۷۹ و دوره ریاست جمهوری آقای سیدمحمد خاتمی برمی‌گردد. چارچوب کلی این همکاری‌ها در آن زمان برای یک دوره ۱۰ ساله امضا شده بود که پس از آن ۱۰ سال دیگر نیز تمدید پیدا کرد. حال امروز قرارداد جدید به‌روز شده است و برای دوره ۲۰ ساله امضا شده است. باید توجه داشته باشیم که آن زمان ما درحالی این قرارداد طولانی‌مدت را امضا کردیم که ایران روابط روشن و بازی با کشورهای غربی و شرقی ازجمله ژاپن و چین داشت. روشن است که روسیه یکی از کشورهای صنعتی مهم دنیاست.
علاوه بر مهم بودن در این زمینه و اینکه میراث یک ابرقدرت در دوران جنگ سرد امروز در اختیار روسیه است، این کشور همسایه مهم شمالی ماست. لذا طبیعی است که با یک کشور بزرگ و پهناور در شمال ایران باید دارای قراردادهای شفاف همکاری باشیم. در دوران اخیر، هم ایران در معرض تحریم‌های سنگین قرار داشت و هم روسیه پس از جنگ اوکراین مورد تحریم غرب و امریکا قرار گرفت بنابراین این روند می‌تواند از جهت همدردی و استفاده از روش‌های امتحان شده برای کاهش اثرات تحریم و خنثی کردن تحریم‌ها در ایران کمکی باشد. اما در تعامل با روسیه باید چند نکته را در نظر بگیریم که مردم هم به این مسائل توجه دارند.
قراردادی که در کرملین بین رؤسای‌جمهور ایران و روسیه بسته شد،قرارداد یک کشور دست سوم دنیا با یک ابرقدرت نیست، اکنون ما و روسیه در جایگاه دو کشور قدرتمند قرارداد امضا می‌کنیم. نه تنها ایران کشوری ضعیف نیست بلکه روسیه نیز یک ابرقدرت بزرگ در دنیا نیست بنابراین هر دو کشور روابطی برابر داریم. ما در بعضی از رشته‌های صنعتی از روسیه جلوتر هستیم و در بعضی رشته‌های صنعتی دیگر نیز روسیه از ما جلوتر است. بنابراین قرارداد دو کشور باید قراردادی بسیار متوازن باشد زیرا هر دو کشور به یکدیگر نیاز دارند.
این نکته که هیچ کشوری در رابطه با کشوری دیگر منافع ملی خودش را کنار نمی‌گذارد، اصل مهم دیپلماسی است اما گاهی افکار عمومی در ایران و در تحلیل مسائل بین‌المللی دچار برداشت غلط می‌شوند. برای نمونه اگر ما با روسیه در زمینه‌هایی منافع و مواضع مشترک داریم، جامعه انتظار دارد در تمامی مسائل، مواضع ایران و روسیه یکی باشد در صورتی که این موضوع اصلاً امکان‌پذیر نیست. توجه کنید که ما باید منافع خودمان را در نظر بگیریم.
ایران در زمان جنگ داخلی در سوریه، موضع واحدی با روسیه در دفاع از دولت قانونی اسد داشت اما این بدین معنا نیست که بعد از جنگ برای ادامه حضور ایران در سوریه، روس‌ها موافق باشند. لذا این‌طور نیست که اگر در یک موضعی ما با روسیه مواضع مشترکی داریم در همه مواضع دیگر هم یکی باشیم. درحال حاضر ایران و روسیه توسط اروپا و آمریکا تحریم شده‌اند. هم ایران و هم روسیه با این ابزار ناجوانمردانه که در روابط بین‌الملل، روابط کشورها، رقابت در بازارهای جهانی اختلال ایجاد می‌کند، مخالف هستند لذا در اینها نقاط مشترک داریم که البته در بعضی موافق هم به نقاط افتراق می‌رسیم.
مثلاً ما و روسیه در مورد اینکه روسیه علاقه دارد بخشی از خاک اوکراین را به خاک خودش ضمیمه کند، موافق نیستیم ولی ممکن است در جایی هم هر دو کشور در مورد گسترش ناتو به سمت شرق نگاه مشترکی داشته باشیم. در نتیجه باید مقامات دولت ایران توجه داشته باشند در روابط بین‌الملل هر کشوری از منافع ملی خودش دفاع می‌کند، موضوعی نسبت به موضوع دیگر متفاوت است و تصمیم‌گیری واحدی ندارد.
نکته پایانی و مهم‌تر این است که فراموش نکنیم قرارداد درازمدت ایران با روسیه و چین به این معنی نیست که ما منافعی در غرب (اروپا و آمریکا) نداریم و نباید با غرب گفت‌وگو داشته و به تفاهم برسیم. روابط ما با کشورهای مختلف باید از زاویه منافع ملی‌مان باشد. لذا قراداد ما با چین و روسیه به هیچ عنوان به این معنا و مفهوم نیست که مذاکرات‌مان با غرب ادامه پیدا نمی‌کند بلکه ما باید گفت‌گوهای خودمان را برای رسیدن به تفاهم و رفع تحریم‌ها ادامه بدهیم. ما با غرب مذاکره نمی‌کنیم که امتیازی بدهیم بلکه می‌خواهیم امتیاز بگیریم و منافع ملی کشورمان را تامین کنیم. مذاکره به معنای باختن نیست بلکه در بسیاری از مواقع به معنای احقاق حق و رفع ابهامات و دفاع از عقلانیت و منافع ملی کشور است.
* دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران