رسانه‌های خارجی: «جورج دابلیو بوش» در سخنرانی سال ۲۰۰۲ میلادی هشدار داد و اظهار کرد که ایالات متحده باید با «محور شرارت» جدیدی که جهان را تهدید می‌کند روبه‌رو شود. این چرخش گفتمانی باعث برجای گذاشتن میراثی بحث برانگیز از سیاست خارجی دوره بوش شد و سال‌های متمادی باتلاقی پرهزینه را برای خاورمیانه ایجاد کرد. اگر فکر می‌کردید واشنگتن آن دوره و آن تغییر گفتمانی را برای همیشه پشت سر گذاشته در اشتباه هستید.
با گذشت بیش از دو دهه «محور شرارت» دوباره در منوی غذا‌های انتخابی دستگاه سیاست خارجی آمریکا قرار گرفته است. این اصطلاح و اصطلاحاتی مانند آن بار دیگر در فضای واشنگتن برای توصیف اتحاد رو به رشد بین چین، روسیه، ایران و کره شمالی در حال کاربرد است.
«نیکی هیلی» فرماندار سابق کارولینای جنوبی در کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری جمهوری‌خواهان گفت: ما باید همواره به خاطر داشته باشیم که برد روسیه برد چین است. ما هرگز نمی‌توانیم اجازه دهیم که محور شرارت بیش از این پیش برود.
علاوه بر این، «میچ مک‌کانل» رهبر اقلیت سنا در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی.بی.اس در اکتبر هشدار داد: یک محور شرارت در جهان وجود دارد چین، روسیه، کره شمالی و ایران. ما باید در مقابل محور شرارت بایستیم نه آن که با آنان معامله کنیم.
محور شرارت عبارتی است که به دوران خوش‌بینی به شدت نادرست نسبت به قدرت آمریکا در خارج و جنگ‌های بد مدیریت شده پس از آن باز می‌گردد. این واقعیت که اصطلاح محور شرارت به گفتمان سیاست خارجی آمریکا بازگشته می‌تواند نشان داده آن بود که رویکرد آمریکا در سالیان آینده چگونه خواهد بود. جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها هر دو در واشنگتن نسبت به افزایش روابط بین روسیه، چین، ایران و کره شمالی هشدار می‌دهند. روسیه به ایران و کره شمالی تکیه می‌کند و ایالات متحده و متحدان آن کشور با دقت به هرگونه کمک نظامی یا اقتصادی چین به مسکو می‌نگرند.
در همین حال، حمایت روسیه از ایران تأثیراتی بر گروه‌های شبه نظامی مانند حماس و حزب‌الله دارد که به عنوان گروه‌های نیابتی مورد حمایت ایران در نبرد با اسرائیل قلمداد می‌شوند و به نظر می‌رسد روسیه از جنگ جاری اسرائیل و حماس برای تقویت اعتبار و موضع خود در جنوب جهانی استفاده می‌کند.
«جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا حمایت خود از اسرائیل و اوکراین را در طرحی که به کنگره برای تأمین بودجه ارائه داده گره زده و هر دو درگیری را بخشی از مبارزه جهانی برای دفاع از دموکراسی می‌داند. بسیاری در واشنگتن به درست یا نادرست استدلال می‌کنند که پیروزی روسیه در اوکراین باعث جسورتر شدن موضع چین برای حمله به تایوان خواهد شد. بسیاری در واشنگتن این رقابت‌ها را عمیقاً به هم مرتبط می‌دانند حتی اگر بر طبل محور شرارت نکوبند.
«جین شاهین» یکی از اعضای دموکرات سیاست خارجی مجلس سنا در مصاحبه اخیرش گفت: من فکر می‌کنم مهم است که مشخص شود دشمنان ما چه کسانی هستند. ما باید درک کنیم که چه کسی تلاش می‌کند ایالات متحده را تضعیف کند. این دشمنان کشورهای چین ایران، روسیه و کره شمالی هستند.
ظاهراً حتی یک مورد نیز وجود ندارد که بایدن یا مقام‌های ارشد دولت او از عبارت محور شرارت استفاده کرده باشند با این وجود، این بدان معنا نیست که این عبارت مورد توجه قرار نگرفته باشد. از طرفی همگی افرادی که این اصطلاح را به‌کار برده‌اند در یک دسته قرار نمی‌گیرند. برخی از کارشناسان در مورد ایده یک کاسه کردن چهار قدرت متفاوت در کار یکدیگر ابراز نگرانی می‌کنند. آنان معتقدند این یک کاسه کردن ممکن است منجر به ایجاد نسل تازه‌ای از ویرانی و بدبختی برای سیاست خارجی آمریکا شود.
«مت داس» مشاور روابط خارجی برنی سندرز سناتور آمریکایی می‌گوید: تفاوت‌های زیادی در اهداف استراتژیک کلی این کشورها وجود دارد. این که تمام آن کشورها را با یکدیگر جمع بسته و یک کاسه کنیم و به گونه‌ای با آنان برخورد نماییم که گویی ضد امریکا هستند در نهایت رویکردی سازنده نخواهد بود.
با این وجود، تمام آن کشورها قدرت‌های هسته‌ای هستند و یا به زودی تبدیل به قدرت هسته‌ای خواهند شد. همه آنان تحرکاتی دارند. با این وجود، چالش‌های امنیتی ناشی از روسیه که در حال حاضر در اروپا در حال جنگ است یا چین که هدف خود را اشغال تایوان در آینده نامشخص قرار داده متفاوت از چالش متوجه از جانب ایران و کره شمالی است.
«کامفورت ارو» مدیر عامل گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: هر یک از آن کشورها باید به تنهایی و به طور مجزا مورد ارزیابی قرار گیرند.
چین حامی اصلی کره شمالی آن کشور را به مثابه یک کشور حائل و کلیدی بین واشنگتن و متحدانش در آسیا - اقیانوسیه یعنی کره جنوبی قلمداد می‌کند. با این وجود، به گفته چندین مقام ارشد غرب و شرق آسیا چین نسبت به این که کره شمالی در حال تعمیق روابط خود با روسیه بوده نگران است چرا که احساس می‌کند، ممکن است اهرم فشارش بر پیونگ یانگ تضعیف شده و یا آن که این نزدیکی باعث تشدید تنش‌ها در شبه جزیره کره شود. به گفته کارشناسان مسائل منطقه در درون ایران نیز اختلاف نظر بین جناح‌های مختلف در مورد چگونگی تنظیم روابط با روسیه وجود دارد و تهران کماکان با بدگمانی به مسکو می‌نگرد علی‌رغم آن که روابط نظامی میان دو کشور گسترش یافته است.
چین ممکن است به دنبال تعمیق روابط خود با روسیه باشد، اما تنها به شیوه‌ای که به نفع منافع اقتصادی و سیاسی پکن باشد و نه به دلیل وابستگی یا وفاداری به مسکو. این موضوع را می‌توان در مذاکرات اخیر دو کشور درباره همکاری در حوزه انرژی نیز مشاهده کرد.
«ارو» می‌گوید: من فکر می‌کنم این خطری جدی خواهد بود که تمام آن کشورها را در یک سبد قرار دهیم و با این فرض یک سیاست واحد را در مورد آنان اتخاذ کنیم.
شاهین‌های عرصه سیاست خارجی امریکا در سالیان اخیر در حال آزمودن عبارات و واژگان اختصاری برای توصیف تهدیدات موجود علیه غرب بوده‌اند.
«مایک پنس» معاون رئیس جمهور سابق ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ میلادی برای مدت کوتاهی از اصطلاح «گله گرگ‌ها» به منظور اشاره به کشورهای مخالف آمریکا استفاده کرد و در آن زمان در تلاش بود تا اعتبار سیاست خارجی خود را برجسته نماید.
در اوایل ماه جاری میلادی در نشست امنیتی هالیفاکس در کانادا، برخی از حضار استفاده از عنوان اختصاری «کرینک» (CRINK) مخفف حرف اول کشورهای چین، روسیه، ایران و کره شمالی برای توصیف رقبای کشورهای غربی استفاده کردند.
اگر این بازی لفظی پیش‌بینی کننده دوران تازه‌ای در سیاست خارجی آمریکا باشد تا حد زیادی بستگی به آن دارد که کدام نامزد در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ پیروز خواهد شد. برخی از مقام‌های خارجی هشدار می‌دهند که احیای گفتمان «خوب در برابر شر» ممکن است پیامد‌های واقعی برای واشنگتن داشته باشد. در این باره چندین دیپلمات خارجی در هالیفاکس ابراز نگرانی کردند و اشاره داشتند که این رویکرد می‌تواند قدرت‌های متوسط و کشورهای به اصطلاح جنوب جهانی را از ایالات متحده دور کند. اشاره آنان به کشور‌هایی مانند هند و آفریقای جنوبی بود که روابط اقتصادی و نظامی عمیقی با چین و روسیه دارند.
مقام‌های ارشد دولت بایدن بار‌ها تأکید کرده اند که قصد ندارند کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین یا نقاط دیگر جهان را مجبور به انتخاب بین ایالات متحده و چین کنند، زیرا نگران دور شدن شرکای احتمالی‌شان از واشنگتن هستند. با این وجود، قرار دادن صریح چین در محور شرارت ممکن است در نهایت نتیجه دیگری جز دور شدن آن کشورها از آمریکا نداشته باشد.
حتی مقام‌های بلندپایه برخی از نزدیک‌ترین شرکای واشنگتن نسبت به یک کاسه کردن چین و قرار دادن آن کشور در کنار روسیه، ایران و کره شمالی ابراز نگرانی می‌کنند. مقام‌های ارشد اوکراینی در این باره رویکردی محتاطانه دارد و نمی‌خواهند روابط شان با چین از مسیر خارج شود حتی در شرایطی که حامیان اصلی کی‌یف در غرب برای جنگ سرد تازه علیه پکن آماده می‌شوند. اوکراین جانب احتیاط را در پیش گرفته چرا که نگران است رویارویی با چین آن کشور را وادار سازد تا حمایت خود را از روسیه در جنگ جاری افزایش دهد.
«پترو پوروشنکو» رئیس‌جمهور سابق اوکراین در حاشیه نشست هالیفاکس گفت: من از ایده قرار دادن چین در فهرست کشورهای دارای محور شرارت نفرت دارم. منظور من روسیه، ایران، کره شمالی، شاید بلاروس هستند، اما قطعاً چین آن گونه نیست. بیایید آن کشورها را به این صورت در کنار یکدیگر قرار ندهیم، زیرا این بزرگترین اشتباه خواهد بود. او افزود: هنوز باور دارم که نفوذ چین می‌تواند به کاهش تنش کمک کند و تجارب بسیار مثتبی در همکاری با چین و شی جین پینگ رئیس جمهور چین داشته‌ایم.
بوش پسر، رئیس جمهور اسبق آمریکا گفته بود که کشورها یا با آمریکا هستند یا مخالف آن کشور. با این وجود، کارشناسان به‌طور گسترده بر سر این موضوع اجماع نظر دارند که عرصه سیاست جهانی به طور کلی بسیار پیچیده‌تر از سال ۲۰۰۱ یا ۲۰۰۲ میلادی شده زمانی که ایالات متحده به عنوان ابرقدرت تنها و بدون چالش جهانی ایستاده بود.
«سارا مارگون» مدیر سیاست خارجی بنیاد جامعه باز می‌گوید: غرب باید بپذیرد که گاهی اوقات آن چه که ما به عنوان مشکلات بزرگ جهانی می‌بینیم در سایر نقاط جهان یکسان نیست. محور شرارت عنوان بسیار خوبی برای یک مقاله است، اما زمانی که به سیاست تبدیل می‌شود کار را برای کشور‌هایی که در وسط ایستاده‌اند دشوار می‌سازد، زیرا آنان احساس می‌کنند که مجبور هستند جانب یک طرف را در مقابل طرف دیگر گرفته و دست به انتخاب بزنند.
نشر مطالب درستون «از رسانه‌های خارجی» به معنی تأیید محتوای آن نیست بلکه صرفاً با هدف اطلاع‌رسانی صورت می‌گیرد
فرارو