نورنیوز- گروه فرهنگ‌وجامعه: با درگذشت اکبر گلپایگانی مشهور به گلپا، موسیقی دستگاهی و ملی ایران، یکی از نمایندگان استوار خود را از دست داد. او در زنجیره صداهای موسیقی اصیل ایران، صدایی خاص و غیرتکراری بود. رنگ صدای او و نیز لحن او در اجرای آواز، خاص و منحصر به فرد بود و به رغم اینکه دوران فعالیت عمومی و علنی‌اش چندان طولانی نبود سبکی متمایز از هنر آواز به یادگار گذاشت که در سامعه خبرگان موسیقی ملی ایران، به عنوان آوازی سالم و اصیل تلقی می‌شود و در گوش عامه مردم شیرین و شنیدنی می‌نماید. آثار پرشماری که او در رادیو یا در کنسرت‌ها یا در اجراهای خصوصی عرضه کرد به عنوان نمونه‌هایی درخشان و درس آموز از آواز اصیل ایرانی ماندگار خواهد بود.
نوشیدن از سرچشمه‌ها
یکی از اصلی‌ترین ممیزه‌ها در کارنامه هنری و موسیقایی گلپا این است که فرایند آموزش و یادگیری هنر آواز را با تأنی و حوصله مندی تمام نزد بزرگ ترین آموزگاران موسیقی ملی ایران آموخت. او مثل بسیاری از راویان آواز ایرانی، کار را با یادگیری الحان تلاوت قرآن و نیز نغمه‌های تعزیه آغاز کرد. در مرحله بعد فنون و مهارت‌های آواز را نزد نوابغی همچون ابوالحسن صبا،عبدالله دوامی، نورعلی برومند، یوسف فروتن، ادیب خوانساری،حسین طاهرزاده و ... فراگرفت و با نوازندگان صاحب سبکی همچون مرتضی محجوبی، حسن کسایی،علی اصغر بهاری، حبیب الله بدیعی و ... اجراهای درخشانی داشت. طبیعی است که همنشینی با این چهره‌های تکرارناشدنی و قرارگرفتن در این حلقه طلایی، ذخیره بی بدیلی از دانش درست موسیقی برای او درپی داشت. گلپا با این ذخیره هنری به یکی از راویان صالح موسیقی آوازی و اصیل ایران تبدیل شد. درست است که گذر سال‌ها و دهه‌ها ذائقه موسیقایی نسل‌های نو را دچار تغییراتی کرده است اما هرکسی که بخواهد شناسنامه آواز اصیل ایرانی را مستقیما وارسی کند واجب است که سراغ گلپا هم برود.
خواندن برای مردم کوچه
از ویژگی‌های کم نظیر آواز گلپا آن است که برای عامه مردم کوچه و خیابان، جذاب و دوست داشتنی و به یادماندنی است. گلپا به اعتبار اینکه ضرباهنگ و جنس اجرای آواز خود را از نغمه‌های ریشه دار تعزیه گرفته بود اجراهایش برای مردم عادی و معمولی، گیرا و دلنشین بود. او از کسانی است که موسیقی را به امری مصرفی برای توده‌های مردم تبدیل کرد. درواقع موسیقی آوازی با ظهور کسانی مثل استاد ایرج خواجه امیری و استاد اکبر گلپایگانی، از پدیده‌ای نخبه پسند به امری همه گیر و مردم پسند تبدیل شد. البته این هنرمندان نام آشنا از چنان توانی برخوردار بودند که بدون توسل به دستکاری‌های ناموجه در نغمات ملی، عموم مردم را با آواز اصیل ایرانی مأنوس کنند. به بیان دیگر، گلپا موسیقی درست و صحیح و فنی ایرانی را از سالن های پرخرج کنسرت به اعماق کوچه پس‌کوچه‌های ایران کشاند. داعیه‌ای در نخبه گرایی نداشت و تلاشی شهوتناک برای معرفی خود به عنوان جریان ساز موسیقی اجتماعی و سیاسی نکرد. می‌دانست موسیقی، شاخه ای از هنر است و اگر «مصرف» نشود آرام آرام فراموش و نهایتا مضمحل خواهد شد. از این جهت، اکبر گلپایگانی را باید به معنای درست لفظ، از حافظان موسیقی ملی و آواز اصیل ایرانی دانست.
معرف آواز ایرانی به جهانیان
این از درخشش‌های کارنامه هنری گلپاست که به آواز ایرانی وسعت بین المللی داد. بارها کنسرت های بزرگی در تالارهای مشهور جهان برگزار کرد و آوازی با رنگ صدای اصیل ایرانی و نغمه‌هایی کاملا بومی عرضه کرد. غیر از این، دوره‌هایی از تدریس موسیقی آوازی را در برخی از دانشگاه‌های مهم جهان برگزار کرد که به کسب چندین مدرک دکتری افتخاری برایش انجامید. همکاری او با هنرمندان جهانی در برگزاری کنسرت مشترک باعث شناخته شدن موسیقی ایران شد. آوازه کار او تاآنجا بالا گرفت که پازولینی در فیلم «مده آ» قطعه‌ای از صدای آواز او را با همراهی تار زنده یاد جلیل شهناز گنجاند.
اکبر گلپایگانی، در تمام عمر خود، شیفته موسیقی ملی بود. هیچ گاه از اصالت‌های آواز ایرانی دست نکشید و در تمام عمر، راوی و حافظ نغماتی که از خاطرات قومی ما ایرانیان است ماند. صدای او و اجراهایش، به عطر عشق آمیخته بود. به همین دلیل بود که در یک گفت و گوی رسانه‌ای در اواخر عمرش گفت در دوران فعالیت هنری به یک ابداع جدید رسیده است. آن ابداع به تعبیر او کشف «دستگاه هشتم موسیقی ایرانی بود، دستگاه عشق». گلپا در تمام عمر در این دستگاه هشتم آواز خواند.
نورنیوز